Vandaag herdenken we hen die vielen in de oorlog en allen die sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog vielen voor volk en vaderland. Het is raar om hier te staan met zo weinig mensen. Maar die vrijheid hebben we vandaag de dag niet.
We doen het er maar mee. Fijn dat u kijkt.
Omdat het dit jaar 75 jaar geleden is dat we bevrijd werden, zouden we dit jaar speciaal maken. De herdenking extra groot maken. De verhalen nog een keer extra goed vertellen en opschrijven.
Honderd-duizenden Nederlanders gingen dood in de Tweede Wereldoorlog. Velen stierven in de strijd. Nog meer Nederlanders stierven van honger, bombardementen, vernietigingskampen of als politieke gevangene. De beschuldiging door een buurvrouw “het is een jodin” was voor de nazi’s al voldoende om iemand te vernietigen. Om hele families uit te roeien.
In de mei-dagen van 1940 vielen de Duitsers ons land binnen. Een leger dat nog op de fiets naar het front ging, streed dapper maar kansloos. Ook uit ons dorp. Vier van hen vonden de dood.
Gerrit de Vries, 29 jaar oud, stierf in Millen Sint Hubert, op 10 mei 1940.
Ook Johannes Nobel, 28 jaar oud, stierf op 10 mei 1940 in Mill.
Jan Buijs, 19 jaar oud, stierf op 10 mei in Delft.
Jan Mourik, 30 jaar oud, stierf in Sint Oedenrode, op 12 mei 1940.
Maar ook de jonge Dirk van der Velden stierf door de nazi’s. Hij dook onder, maar nadat de burgemeester van Krimpen hem had laten arresteren werd hij afgevoerd naar Kamp Vught, waar hij dood ging.
Arie Cornelis van der Giessen, Willem Houweling, Cornelis Jongeneel, Jan Pieter Klomp, Boelo Koens, Jan Twigt, Teunis Otterspeer – hun namen staan op de steen, hier bij de begraafplaats IJsseldijk.Zij stierven door honger, dwangarbeid, door een kogel of uitputting.
Ook staan daar de namen van vier mensen die door de Duitsers vermoord zijn omwille van hun Joods-zijn, of ze dat nou echt waren of niet.
Cornelis Engelse: Toen de Duitsers verplicht stelden dat mensen met tenminste één Joodse grootouder zich moesten melden bij het Bevolkingsregister in het gemeentehuis, deed hij dat niet. Op het gemeentehuis schreven ze toch ‘jood’ bij zijn naam. Hij stierf inconcentratiekamp Mauthausen II.
Aan de Waalsingel woonde de joodseSelma van Reeuwijk geboren Hagens Na een hooglopende ruzie met één van de buren diende die buur een klacht in bij de politie. Zij werd naar kamp Auschwitz gestuurd en vermoord.
Adolf Moses werd in juli 1942 uitgeschreven uit het Bevolkingsregister van Krimpen aan den IJssel. In juli 1943 ging hij vanuit Westerbork op transport naar Auschwitz. Hij werd bij aankomst vermoord.
Zijn zusje Lea Dasberg, hun vader Julius Moses en hun moeder Elisabeth Fuld waren daar toen al vermoord. Hun oudere broer Morits Machiel werd in kamp Sobibor vermoord.
Tot slot Herrim Matzcinsky. Op zijn 19ezocht hij veiligheid in Nederland, omdat het in Oost-Europa te gevaarlijk was geworden. In maart 1943 is ook hij in Sobibor vermoord.
Er wordt gezegd dat een mens pas echt dood is als niemand meer aan hem denkt.Daarom is het goed en belangrijk dat hun namen vastgebeiteld staan. Daarom denken wij elk jaar op 4 mei aan deze mensen. En aan al die andere mensen die stierven vanwege de oorlog.
Want na de bevrijding in 1945 was er geen wereldvrede. Nederland was bevrijd, maar de strijd voor herstel kon toen pas goed beginnen. Er werd nog doorgestreden in Indië, waar ook vele Krimpenaren heen gegaan zijn. Daar hebben ze vaak verschrikkelijke dingen meegemaakt, die nog decennia lang een stempel hebben gedrukt op hun leven en dat van hun naasten.
Daarbij mogen we niet vergeten hoe de KNIL-soldaten namens ons land hebben gestreden. Wat hádden zij een betere behandeling verdiend, na hun komst in ons land…
En als we aan hen denken, moeten we ook denken aan alle volken op aarde die niet vrij zijn om hun eigen vlag te hijsen. Die niet hun eigen liederen mogen zingen.
Vrijheid is een kostbaar goed: wij mogen veel meer dan zo veel andere mensen.
Vandaag gedenken we in dankbaarheid ook al die verzetshelden en veteranen die hun leven hebben gegeven voor onze vrijheid en die van zo vele anderen. Strijd en inzet in de Tweede Wereldoorlog, in Nederlands-Indië, Nieuw Guinea, Bosnië, Cambodja, Afghanistan, Irak, Mali…, zo ontzettend veel landen!
Wij denken vandaag ook aan al die veteranen die wel terugkwamen, maar beschadigd van binnen. Soms pas decennia later kwamen, komen wonden aan de oppervlakte. Wat hebben ze daar soms onder te lijden, en hun naasten ook. Daar past ons slechts bewondering voor die moed. En een helpende hand, waar nodig.
Vandaag denken we aan de onvrijheid. Onvrijheid door stampende laarzen, door honger en geweld. Niet mogen zeggen wat je denkt. Niet genoeg te eten hebben. Moeten vluchten omdat de dictator je vader en je broer in zijn leger wil. Verhalen die we elke dag ook in Krimpen kunnen horen van onze Syrische dorpsgenoten. Het gebeurt vandaag de dag nog steeds, overal.
Door te herdenken, door stil te staan bij de slachtoffers die vielen en door stil te staan bij de offers die gebracht zijn en worden doen we recht aan onze vrijheid. We zeggen ‘dank je wel’ aan hen die ons deze vrijheid teruggaven. We zeggen: ‘wij zullen het waard zijn’. Want dat is vandaag de dag, vandaag op 4 mei 2020, van belang.
Vrijheid is niet gratis
Vrijheid is niet voor niets
Vrijheid is bevochten, voor ons. Door hen.
Wij gedenken hen en wij eren hen.
Dank u wel.
